Het sociaal statuut van de zelfstandige in hoofdberoep

Wanneer u zich vestigt als zelfstandige natuurlijke persoon, dan oefent u deze activiteit in principe uit als uw hoofdberoep.

Een zelfstandige is ieder natuurlijk persoon die in België een beroepsbezigheid uitoefent uit hoofde waarvan hij niet door een arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden is. De categorie zelfstandigen bestaat meer bepaald uit:
◆ de ambachtslui (verstrekken van een dienst zonder levering van goederen: tuinman, ruitenwasser, schilder-behanger, …;
◆ de handelaars waaronder de ambulante handel (deur aan deur verkoop, verkoop op de openbare weg of op openbare markten);
 ◆ de vrije beroepen (architect, dokter…);
◆ de landbouwers, de veehouders…;
◆ de mandatarissen van vennootschappen.

Om een zelfstandige arbeid te mogen uitoefenen moet men meerderjarig zijn, dus
tenminste 18 jaar zijn. Voor het beroep van ambachtsman is de vereiste minimumleeftijd
16 jaar, met machtiging van de ouders of van de voogd. De minderjarige
zelfstandige valt echter niet onder het sociaal statuut van zelfstandigen zolang hij
onvoorwaardelijk kinderbijslag geniet (met andere woorden tot het derde trimester
van het jaar waarin hij 18 jaar wordt).
Vanuit fiscaal oogpunt
De inkomsten van de zelfstandige kunnen voortkomen uit:
◆ winsten van nijverheids-, handels- of landbouwbedrijven;
◆◆ bezoldigingen van mandatarissen van in België gevestigde kapitaal- en
personenvennootschappen;
◆◆ inkomsten van werkende vennoten in Belgische personenvennootschappen.
Zijn beroepsactiviteit wordt bovendien gekenmerkt door een zekere regelmaat.
Occasionele winstgevende activiteiten maken geen zelfstandige beroepsactiviteit
uit.
Ieder persoon, die in België een beroepsbezigheid uitoefent die van aard is
belastbare inkomsten op te leveren in zijn hoedanigheid van handelaar, industrieel
uitbater, bestuurder, actief vennoot, uitoefenaar van een vrij beroep… wordt
behoudens tegenbewijs beschouwd als een zelfstandige.

Coöperatieve vennootschap

De coöperatieve vennootschap (in het kort cv) of samenwerkende vennootschap is in België een coöperatie in vennootschapsvom. Zij bestaat uit minimum drie vennoten. Het beheer gebeurt door een of meer zaakvoerders die vennoten kunnen zijn (niet noodzakelijk). Benoeming voor onbepaalde of bepaalde duur. Het in- en uitstappen van vennoten gebeurt vrij. Het kapitaal van een cv bestaat uit een vast en variabel gedeelte.

Er bestaan drie soorten coöperatieve vennootschappen naargelang de aansprakelijkheid van de vennoten.

De cvoha
In een coöperatieve vennootschap met onbeperkte en hoofdelijke aansprakelijkheid zijn de vennoten onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk. Dit is natuurlijk een risico maar heeft als voordeel dat er geen minimum kapitaal vereist is. Om een CVOHA op te richten heeft men ook geen authentieke akte nodig, enkel een onderhandse akte.

De cvba
Coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. Deze vennootschap is vergelijkbaar met een bvba behalve dat de overdracht van deelbewijzen en het in- en uittreden van vennoten vlotter kan. Er is echter wel een authentieke akte van de notaris nodig. Het vast gedeelte van het kapitaal moet minimaal € 18.550,00 zijn. Waarvan € 6.200,00 volgestort en op ieder aandeel moet minstens 1/4 worden volgestort.

Het opmerkelijke aan een coöperatieve vennootschap is dat vennoten vrij kunnen uittreden. Dit kan echter enkel tijdens de eerste 6 maanden van elk boekjaar.

Bij het uittreden uit de cv heeft de venoot recht op zijn scheidingsaandeel. Dit kan meestal gebeuren met een aangetekende brief. Om te kunnen uittreden is het echter wel noodzakelijk dat aan de voorwaarden voor een cv voldaan blijft. Er moeten minstens drie vennoten overblijven en het vast deel van het kapitaal mag niet veranderd worden.

besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba)

minimum 2 personen
minimum 18 550 euro kapitaal
minimum 6200 euro te storten kapitaal in geld of in goederen
beperkte aansprakelijkheid tot de inbreng
aandelen op naam
overdracht van aandelen volgens de statuten
1 of meerdere zaakvoerders
dubbele boekhouding
vennootschapsbelasting

opmaken van een oprichtingsakte
opmaken van een financieel plan
openen rekening bij financiële instelling
attest basiskennis bedrijfsbeheer
ondernemingsnummer en inschrijving als handelsonderneming
inschrijven bij de btw
aansluiten bij een ziekenfonds
aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds
neerleggen statuten bij de griffie van de rechtbank van koophandel
neerleggen verleden akte bij de FOD financiën - administratie van het kadaster, registratie en domeinen
Aandelen op naam inschrijven in een aandelenregister dat op de zetel van de vennootschap wordt bijgehouden

Eenmanszaak

Minimum één persoon
Geen minimumkapitaal
Geen inbreng van kapitaal nodig
Onbeperkte aansprakelijkheid
Geen aandelen
Zaakvoerder
Vereenvoudigde boekhouding wanneer omzet kleiner is dan 500 000 euro
Personenbelasting

Openen rekening bij financiële instelling
Aanvragen attest basiskennis bedrijfsbeheer

Aanvragen ondernemingsnummer en inschrijving als handelsonderneming
Inschrijven bij de btw
Aansluiten bij een ziekenfonds
Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds

Bedrog met domeinnamen: een nieuw fenomeen

Ook hier zijn er twee methodes. De eerste bestaat erin u op te bellen en te vragen domeinnamen te betalen tegen woekerprijzen. Deze domeinnamen zouden door anderen kunnen worden gekocht en het imago van uw firma kunnen schaden als ze slecht worden gebruikt. Vaak hebben de aangeklampte firma’s al een internetsite die eindigt op de extensie .be, en stelt men hen voor zeer dringend de extensies .biz, .net, .name, enz. te kopen.

Bij de tweede methode stuurt men u een factuur met de vermelding “herinnering”. Deze factuur zet u er meestal toe aan om zo vlug mogelijk te betalen zonder na te gaan of ze terecht is. Het verdient aanbeveling dat u altijd aandachtig bent en alle vermeldingen, vooral de klein gedrukte, analyseert. Door deze vermeldingen te lezen, kunt u vaststellen dat het om een offerte gaat en niet om een onbetaalde factuur. U heeft dus geen voorafgaand contract ondertekend.

Reclame-inlassingen: zijn ronselaars altijd eerlijk?

U krijgt bezoek van een ronselaar die u verzoekt te betalen om reclame voor uw onderneming in te lassen in een catalogus die in de regio verspreid en/of verkocht wordt ten voordele van liefdadige doelen.

In de meeste gevallen is het liefdadig doel twijfelachtig. Deze ronselaars zoeken enkel hun profijt onder een vals voorwendsel.

Zodra u het eerste aanbod van de ronselaar hebt aanvaard, wordt u gevraagd het plaatsen van reclame te bevestigen. Ga absoluut de exacte titel na van de catalogus waarvoor u een handtekening wordt gevraagd! Een van de werkwijzen van de ronselaars bestaat erin u, op het ogenblik van deze bevestiging, uw handtekening te vragen om een tweede reclame-inlassing in een ander blad te laten publiceren. Deze ronselaars geven over het algemeen verscheidene magazines uit en profiteren van een ogenblik van onoplettendheid om u twee contracten te laten ondertekenen.

Bedrog met beroepsgidsen: hoe gaat dat in zijn werk?

U ontvangt per brief, fax of e-mail een bericht waarin men u verzoekt de adresgegevens van uw onderneming (zelfstandigen, vrije beroepen, vzw’s) te corrigeren met het oog op een bijwerking. Men vraagt u het document te ondertekenen en terug te sturen. Maar wanneer u dit document ondertekent, bent u gebonden door een buitensporig duur contract dat pas 2 of 3 jaar later afloopt. Bovendien krijgt u er maar een middelmatige dienstverlening of helemaal niets voor.

Er wordt ook nog een andere werkwijze gebruikt. U ontvangt een factuur die laat veronderstellen dat er al een contract werd afgesloten, terwijl dat niet het geval is. De betaling van deze factuur impliceert dat u het aanbod hebt aanvaard. Ook in dit geval zit u opgescheept met een duur contract van verscheidene jaren.

Kies ik voor een zelfstandige activiteit of voor een eenmanszaak?

Sinds 1 juli 2003 zijn de ondernemingsloketten actief en zijn de formaliteiten voor het opstarten van een zelfstandige activiteit of een eenmanszaak sterk vereenvoudigd. U kunt er terecht voor het inschrijven van uw activiteit in de Kruispuntbank Ondernemingen (KBO) , het aanvragen van een btw-nummer en een ondernemingsnummer en andere administratieve formaliteiten.

Toch blijven er nog enkele zaken die u zelf moet regelen, zoals:

een rekening openen bij een financiële instelling;
aansluiten bij een sociaal verzekerings fonds
aansluiten bij een ziekenfonds.

Neem ik een bestaande zaak over of begin ik van nul?

Vaak zet een beginnend ondernemer de grote stap omdat hij een zaak kan overnemen. Dit heeft als voordeel dat men meteen ‘onderweg’ is en over klanten en leveranciers beschikt. Toch bestaat het risico dat men een spreekwoordelijke kat in de zak koopt. Wie onaangename verrassingen wil vermijden, gaat best zeer voorzichtig te werk.

Een belangrijke vraag bij overname van een vennootschap is of enkel het handelsfonds dan wel de totale vennootschap (lees: de aandelen) worden overgenomen. In het eerste geval neemt u specifieke materiële en niet-materiële zaken over, en weet u vrij precies wat u koopt. Wanneer u de vennootschap overneemt, krijgt u niet alleen het handelsfonds en de tegoeden, maar ook alle schulden en geschillen. Een grondige doorlichting van de onderneming is dus onontbeerlijk.

Beantwoord ik aan de basisvoorwaarden om zelfstandige te worden of een zaak te beginnen?

U mag een zaak oprichten of zelfstandige worden wanneer u 18 jaar of ouder bent, niet beroofd bent geweest van uw burgerrechten, een Europese nationaliteit hebt of – zo u uit een niet-Europees land komt – in het bezit bent van een beroepskaart. Hou er ook rekening mee dat bepaalde beroepen niet verenigbaar zijn met het uitoefenen van een handelsactiviteit. Het gaat bijvoorbeeld om bedienaars van erediensten, rechters en politiemensen. Overheidsambtenaren moeten eerst de toestemming van hun hiërarchie vragen.

Ben ik me bewust van de risico’s van zelfstandig ondernemerschap?

Laten we eerlijk zijn: niet alle zelfstandige activiteiten of bedrijven worden een succes. Ondernemen betekent nu eenmaal risico’s lopen. De oorzaak van het falen ligt trouwens lang niet altijd bij de ondernemer zelf. Slechte betalers of een dalende koopkracht van de klanten kunnen fataal zijn.

Wie baas is van een eigen zaak, geniet uiteraard een grotere vrijheid dan een werknemer. Daarvoor moet u wel een aantal toegevingen doen. Zo hebt u geen recht op betaald verlof of vakantiegeld. Uw wettelijk pensioen is minder aantrekkelijk dan dat van werknemers en u kunt niet automatisch gaan stempelen wanneer u de zaak stopzet.

Vanuit welke persoonlijke situatie vertrek ik?

Het maakt een groot verschil of u op dit ogenblik schoolverlater, werkzoekende of loontrekkende bent.

Schoolverlaters doen er bijvoorbeeld goed aan zich onmiddellijk na de studies in te schrijven als werkzoekende zodat de wettelijke wachttijd begint te lopen. Tijdens deze wachttijd kunnen zij al bepaalde activiteiten verrichten om hun vestiging als zelfstandige voor te bereiden. Uiteraard stopt de wachttijd op het ogenblik dat zij zich daadwerkelijk inschrijven als zelfstandige. Wanneer zij na enkele jaren toch zouden beslissen hun activiteit stop te zetten, moeten zij slechts de rest van de wachttijd vol brengen vooraleer aanspraak te kunnen maken op werkloosheidsuitkeringen.

Werkzoekenden kunnen de opstart van hun zaak of activiteit voorbereiden zonder hun recht op uitkeringen te verliezen.

Loontrekkenden die zich als zelfstandige vestigen, kunnen achteraf – na een activiteit van minstens zes maanden en maximum 9 jaar – toch aanvaard worden als uitkeringsgerechtigden.

Betrek ik mijn echtgenoot of echtgenote niet ongewild bij mijn zaak?

Een zelfstandige activiteit beginnen kan zo zijn gevolgen hebben voor het huwelijk. Financieel gesproken toch. Er bestaat namelijk altijd een kans dat schuldeisers een beroep doen op het geheel van de bezittingen, dus die van mijnheer én die van mevrouw. Daarom is het vaak best te kiezen voor een huwelijkscontract met scheiding van goederen. Desnoods kan het huwelijkscontract in die zin veranderd worden. Hierdoor bestaat er geen gemeenschappelijk vermogen meer en kan bijgevolg geen beslag gelegd worden op de goederen van de echtgenoot of echtgenote van de zelfstandige ondernemer.

Welke activiteit wil ik uitoefenen?

Hebt u wel zeker een activiteit gekozen die u echt ligt? U gaat er de volgende jaren tenslotte dagelijks mee bezig zijn.

Beschik ik over de juiste vaardigheden?

Afhankelijk van de activiteit die u wilt uitoefenen, moet u bepaalde vaardig heden kunnen aantonen. Zo moet u kunnen bewijzen dat u over een basiskennis bedrijfsbeheer beschikt, in de vorm van een diploma of een aantal jaren ervaring. Voor sommige activiteiten zijn daarnaast bepaalde beroepsvaardigheden vereist.